เอกลักษณ์ (เด่น)

พระธาตุหรือปราสาทบ้านปราสาท เป็นปราสาทสามยอด ตั้งอยู่บนฐานศิลาแลงรูปสี่เหลี่ยม ล้อมรอบด้วยกำแพงแก้วก่อด้วยศิลาแลง เชื่อกันว่าสร้างขึ้นในราวพุทธศตวรรษที่ 16 ในรัชสมัยพระเจ้าวรมันที่ 1 ปราสาทบ้านปราสาทเป็นสถานที่ทางประวัติศาสตร์ มีความสำคัญทางพระพุทธศาสนา ชาวตำบลปราสาทและพุทธศาสนิกชนทั่วไปเชื่อว่าปราสาททั้งสามหลังนี้ศักดิ์สิทธิ์หาสิ่งใดมาทดแทนไม่ได้ การขุดค้นพบหลักฐานทางโบราณคดีมากมาย เช่น เทวรูป กำไลสำริด ลูกปัดสีส้ม กระสุนตาหมากรุก หินมีค่า โครงกระดูกมนุษย์โบราณที่มีอายุตั้งแต่ 1,500-3,000 ปีก่อนประวัติศาสตร์ ที่ความลึก 7 เมตร และ 4 กัมมันตะ ได้แก่ 1. ฝาโขนนนที 2. ฝาหน้าคล้ายพวงมาลัย 3. ฝานารายณ์บรรทม 4. เขียดเกษียรสมุทร โดยเฉพาะ เขียดที่กวนน้ำทะเล ชั้นเขาพระวิหารที่มีภาชนะคล้ายโอ่งน้ำอยู่บนหลังเต่า จากการค้นคว้าและตรวจสอบของภาควิชาทัศนศิลป์ยังไม่เคยพบเลนส์ดังกล่าวในที่ใดมาก่อน ไม่ว่าจะเป็นไทย กัมพูชา ลาว ต่างก็มาพบกันที่ปราสาทแห่งนี้ ซึ่งกรมศิลปากรสันนิษฐานว่าผู้สร้างปราสาทบ้านปราสาทกับผู้สร้างปราสาทเขาพระวิหารเป็นช่างตระกูลเดียวกัน ปัจจุบันวัตถุที่ขุดพบถูกเก็บไว้ในพิพิธภัณฑ์ศิลปกรรมที่ 11 กศน.จังหวัดอุบลราชธานี